Në prill pati një rritje të dukshme të gjuhës së urrejtjes lidhur me liberalizimin e vizave dhe anëtarësimin e Kosovës në Këshillin Evropian. Presionet e vazhdueshme ndaj qytetarëve që përdorin dinarë e që tani për tani nuk kanë alternativë optimale dhe presione shtesë për ata që përdorin pasaportat e Zyrës koordinuese.
Të dokumentohen ngjarjet që mund të shërbejnë si tregues të gjendjes aktuale sociopolitike, të sigurisë dhe të të drejtave të njeriut në veri të Kosovës.
Metodologjia
OJQ Aktiv mblodhi informacione rreth rasteve të mundshme të gjuhës së urrejtjes dhe shkeljes së të drejtave të njeriut duke monitoruar raportet e mediave në serbisht dhe shqip, si dhe përmes intervistave të drejtpërdrejta me banorët vendas të katër komunave veriore të cilët raportuan shkelje të të drejtave të njeriut. Raporti mbështetet në terminologjinë dhe përkufizimet e pranuara botërisht të të drejtave të njeriut, siç janë përfshirë në Deklaratën Universale të të Drejtave të Njeriut (DUDNj) dhe konventat dhe dokumentet tjera përkatëse të OKB-së, Konventën Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore, si dhe në legjislacionin në fuqi të Kosovës në lidhje me të drejtat e njeriut dhe mbrojtjen nga diskriminimi, duke përfshirë gjuhën e urrejtjes.
Raport i përgjithshëm mbi situatën e të drejtave të njeriut në prill 2024
Gjatë periudhës raportuese, ka pasur një rritje të dhunës ndërmjet komuniteteve që nuk është një praktikë e zakonshme. Kjo u shënua nga dy sulme të ndara ndaj qytetarëve etnikë serbë në Mitrovicë të Veriut dhe që të dyja synonin të rinjtë. Përveç kësaj, votat për anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës shkaktuan një rritje të gjuhës së urrejtjes në mediat sociale dhe retorika nxitëse nga përfaqësuesit e politikanëve të Kosovës dhe të Serbisë. Votimi për liberalizimin e vizave për qytetarët me pasaportën e zyrës koordinuese nxiti gjithashtu një valë urrejtjeje në mediat tradicionale dhe online, të mbështetur nga politikanët që përdorin gjuhë nxitëse.
Çështjet shtesë rreth vendimeve për dinarin po lindin dhe po bëhen më problematike, veçanërisht për shkak se tashmë kanë kaluar tre muaj që disa qytetarë nuk kanë mundur të marrin mjetet e tyre.
Vazhdim lidhur me dinarin
rekapitulim: Banka Qendrore e Kosovës (BQK) shpalli euron si monedhën e vetme ligjore, duke shkaktuar panik tek vendasit që varen nga dinarët serbë për pensione, mbështetjen sociale dhe nevojat tjera. Qasja në mjete u bë e vështirë për shkak të opsioneve të kufizuara bankare, limiteve të tërheqjes dhe sfidave në hapjen e llogarive për jo-banorët kosovarë. Paqëndrueshmëria politike dhe deklaratat mashtruese nga liderët përkeqësuan ankthin andaj besimi në institucione ra. Grupet e margjinalizuara, veçanërisht ato jo-shumicë, u prekën në mënyrë disproporcionale, duke penguar të drejtat e tyre themelore.[1]
Në kohën e shkrimit të ketij artikulli, në Bruksel janë mbajtur dy takime nën drejtimin e BE-së, me fokus në gjetjen e zgjidhjeve për njerëzit në Kosovë që mbështeten në dinarin serb. Fatkeqësisht, këto takime nuk rezultuan në përparim të konsiderueshëm drejt zgjidhjes së problemeve të vazhdueshme. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vučić, përmendi se do të merren masa për të kompensuar shpenzimet shtesë të udhëtimit të bëra nga këta individë, megjithëse nuk dihen ende specifikat e këtyre masave. Megjithatë, kjo nuk konsiderohet si një zgjidhje adekuate, veçanërisht për ata me lëvizshmëri të vështirësuar, pasi këto mjete shtesë vetvetiu ndoshta nuk mund të përmirësojnë ndjeshëm situatën e tyre.
Dhuna etnike
Në prill, pas një qetësie të zgjatur të dhunës etnike, pati dy sulme të veçanta ndaj qytetarëve të Mitrovicës së Veriut, një më 22 prill dhe një më 28 prill. Këto ngjarje kanë sjellë si pasojë plagosje të dy personave, ku njëri prej tyre ka pësuar edhe vjedhje prone.
Ndërkohë që policia veproi me shpejtësi dhe me mjaft efikasitet në kapjen e autorëve të dyshuar, mbetet një punë e rëndësishme për të bërë, pasi jo të gjithë personat e përfshirë janë kapur.
Pasaportat e ZK
Besnik Bislimi, në një konferencë për shtyp më 24 prill, bëri thirrje për tërheqjen e masave të vendosura ndaj Kosovës pas hyrjes me forcë të vitit të kaluar të kryetarëve të komunave në ndërtesat e komunave në tri komunat veriore. Ai gjatë kësaj konference kritikoi pasaportën e lëshuar nga Serbia përmes Zyrës Koordinuese, duke shprehur mospajtim me miratimin e saj për liberalizimin e vizave në zonën Schengen. Në fjalën e tij ai e cilësoi këtë dokument si të paligjshëm, duke mos marrë parasysh pasojat e mundshme të një deklarate të tillë. Këto veprime i vendosin mbajtësit e këtyre pasaportave në një pozitë të pasigurt, të pasigurt për pasojat e mundshme ligjore dhe kontribuojnë në ndarjet etnike që mund të përshkallëzojnë në dhunë të mëtejshme. Vlen të përmendet se disa individë që mbajnë këtë pasaportë nuk kanë mundësi tjera alternative.
Jo vetëm që mbajtësit e kësaj pasaporte përballen me statusin unik të të qenit ndër të fundit në Evropë që kërkojnë vizë për zonën Schengen, duke ua kufizuar rëndë lirinë e lëvizjes, por janë edhe ndër grupet më të margjinalizuara në shoqëri.
[1] https://ngoaktiv.org/vesti/izvestaj-povodom-situacije-nastale-kao-posledica-odluke-cbk/
