OJQ Aktiv ka prezantuar një raport të ri që analizon zbatimin e Ligjit për përdorimin e gjuhëve në Kosovë – ligjit që garanton status të barabartë për përdorimin zyrtar të gjuhës serbe dhe shqipe.
Raporti është përgatitur në bashkëpunim me OJQ Aktiv, Radio Kim, Nismën e Re Shoqërore (NSI), Radion Gorazhdevc, Qendrën për Avokim të Kulturës Demokratike (ACDC) dhe Media Qendrën nga Çagllavica, me mbështetjen e Zyrës së Këshillit të Evropës në Prishtinë. Synimi i tij është të ofrojë një hartë dhe analizë gjithëpërfshirëse të praktikave institucionale në zbatimin e ligjit, dhe përveç dokumentimit të gjendjes aktuale, të krijojë bazë për ndryshime sistemike drejt një zbatimi më konsistent dhe më efikas të barazisë gjuhësore.
Gjetjet kryesore dhe dobësitë në zbatimin e ligjit
Analiza tregon se shumë institucione ende nuk sigurojnë përdorim të qëndrueshëm dhe cilësor të të dy gjuhëve zyrtare, qoftë përmes mungesës së përkthimeve në dokumentet zyrtare, faqeve jofunksionale të internetit apo kapaciteteve të kufizuara për monitorim. Një problem i veçantë është mungesa e dokumenteve të rëndësishme në gjuhën serbe, duke përfshirë konkurset për punësim, thirrjet publike, vendimet, rregulloret dhe udhëzimet administrative. Edhe kur këto dokumente janë të disponueshme, shpesh janë të paplota, sipërfaqësore ose jo të sakta.
Raporti paralajmëron gjithashtu për përdorimin gjithnjë e më të shpeshtë të përkthimeve automatike në komunikimin zyrtar. Përkthimet e tilla janë shpesh të pakuptueshme, jo të rregullta gramatikisht dhe me gabime terminologjike, duke cenuar seriozisht të drejtën e qytetarëve për qasje të barabartë në informata. Kjo praktikë e vendos komunitetet joshumicë në një pozitë të përjashtimit informativ dhe administrativ, duke sjellë ndjenjë të padukshmërisë dhe pasigurie, si dhe duke dëmtuar besimin ndaj institucioneve publike.
Shembuj të praktikave të mira dhe rekomandime
Megjithatë, dokumenti njeh edhe shembuj të praktikave të mira, duke theksuar se zbatimi konsistent i ligjit është i mundur kur ekziston vullnet politik, përgjegjësi institucionale dhe vetëdije mbi rëndësinë e respektimit të të drejtave gjuhësore. Prandaj, qëllimi i raportit nuk është vetëm të evidentojë mangësitë, por edhe të hapë hapësirë për dialog dhe avokim për politika që çojnë drejt një kuadri institucional më gjithëpërfshirës dhe më përgjegjës.
Rëndësia më e gjerë e barazisë gjuhësore
Publikimi i raportit vjen në një moment kur në Kosovë gjithnjë e më shpesh theksohet nevoja për forcimin e sundimit të ligjit dhe qasjes së barabartë në institucione për të gjitha komunitetet. Në këtë kontekst, zbatimi i plotë i Ligjit për Përdorimin e Gjuhëve nuk është vetëm një detyrim ligjor, por edhe një nga kushtet kryesore për respektimin e të drejtave të njeriut dhe të jo-shumicë, të garantuara nga legjislacioni vendas dhe mekanizmat ndërkombëtarë.
Raporti i plotë është i disponueshëm KËTU.