Analiza e portaleve dhe rrjeteve sociale të MPB-së dhe IPK-së: Shkelje sistematike e Ligjit për përdorimin e gjuhëve
Mospërfillja e Ligjit për përdorimin e gjuhëve në Kosovë mbetet një problem serioz dhe afatgjatë, që rëndon ndjeshëm funksionimin e institucioneve dhe jetën e qytetarëve, veçanërisht të atyre të përkatësisë serbe. Përkundër kornizës ligjore që garanton përdorimin e barabartë të gjuhës shqipe dhe asaj serbe, praktika tregon se institucionet vazhdojnë të injorojnë në mënyrë sistematike të drejtën e komuniteteve jo-shumicë për t’u informuar në gjuhën e tyre.
Për këtë arsye, OJQ Aktiv dhe Radio KIM kanë nisur një fushatë për të nxjerrë në pah mangësitë në zbatimin e ligjit dhe për të nxitur institucionet që të adresojnë këtë çështje. Pas analizës së faqes së internetit dhe rrjeteve sociale të Komisionit Qendror Zgjedhor të Kosovës (KQZ), këtë javë në fokus janë Ministria e Punëve të Brendshme të Kosovës (MPB) dhe pjesërisht Inspektorati Policor i Kosovës (IPK), me publikimet e të cilëve do të merremi më në detaje javën e ardhshme.
Çfarë kemi zbuluar në faqet e internetit të MPB-së dhe IPK-së?
• Përkthim i dobët dhe i pakuptueshëm – Disa faqe në uebfaqen e MPB-së së Kosovës përmbajnë përkthime që janë gramatikisht të pasakta dhe pothuajse plotësisht të pakuptueshme .
• Përmbajtja e uebfaqes (https://mpb.rks-gov.net/) nuk është plotësisht identike në gjuhën shqipe dhe serbe, kështu që dallimet në përmbajtje midis versionit shqip dhe atij serb janë lehtësisht të dukshme. Disa faqe ose dokumente janë të disponueshme vetëm në gjuhën shqipe, ose në gjuhën shqipe dhe angleze, ndërsa në versionin serb mungojnë, janë të paplota ose të përkthyera në mënyrë jo adekuate. Agjencia për Shoqëri Informatike është e disponueshme vetëm përmes faqes së saj në Facebook, përmbajtja e së cilës është kryesisht në gjuhën shqipe dhe herë pas here në anglisht . Lidhja për në Agjencinë për Siguri Kibernetike nuk funksionon fare. Vërehet gjithashtu se emrat e agjencive shpesh janë të shkruar në mënyrë të pasaktë. Faqja “Siguria e Aviacionit Civil” nuk ekziston fare në gjuhën serbe.
• Renditja jo adekuate – Në uebfaqet e MPB-së dhe të Inspektoratit Policor të Kosovës, renditja e përmbajtjes sipas gjuhëve nuk është e përshtatshme. Fillimisht ofrohet përmbajtja në gjuhën shqipe, pastaj në gjuhën angleze, ndërsa gjuha serbe është e renditur në vendin e tretë, megjithëse anglishtja nuk është gjuhë zyrtare në Kosovë..
• Disa materiale video pa përkthim – Në galeritë e materialeve video në versionin serb të uebfaqeve të MPB-së dhe IPK-së, disa përmbajtje janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe, pa titra ose sinkronizim.
• • Funksionalitete dhe përmbajtje të pasakta në shqip:
o Në kategorinë “Lajme” në versionin serb të faqes së internetit të MPB-së, shfaqen shenja diakritike që janë karakteristike për gjuhën shqipe. Kjo tregon për gabime teknike dhe të tjera gjatë publikimit të materialeve në gjuhën serbe.
o Në seksionin e faqes së internetit të Inspektoratit të Policisë së Kosovës të titulluar “Lajmet më të reja”, në versionin në gjuhën serbe, asnjë nga postimet nuk është në gjuhën serbe.
o Organigrami në ueb faqen e IPK-së në versionin në gjuhën serbe shfaqet vetëm në gjuhën shqipe. Është identike në faqen e Ministrisë së Brendshme.
o Aplikacioni online për marrjen e patentës së shoferit në gjuhën serbe nuk funksionon.
o Kategori si “Siguria e aviacionit civil” , “Ligji për taksën rrugore dhe mjedisore të automjeteve” dhe “Kriteret për marrjen e lejes së qëndrimit” janë të disponueshme vetëm në gjuhën shqipe.
o Në seksionin “Vendimet e ministrit” , dokumentet janë të disponueshme vetëm në gjuhën shqipe. Dokumentet strategjike , plani nacional , reagime dhe arkiva e konkurseve janë, përveç në dy raste të konkursit, të gjitha ekskluzivisht në shqip. Edhe kur përmbajtja e dokumentit, ndryshe nga titulli, është përkthyer në serbisht, shpesh përmban gabime të pakuptueshme – si për shembull: “Sipas Ligjit nr. 08 / L – 197 për punonjësit në botim .
Një problem i veçantë paraqet formulari i letërnjoftimit që lëshohet nga MPB-ja e Kosovës. Në këtë dokument, nën rubrikën Shtetësia/Državljanstvo/Nationality përdoret termi KOSOVAR, sipas gjuhës shqipe. Termi i vetëm korrekt në gjuhën serbe do të ishte KOSOVAC. Përdorimi i termit KOSOVAR, përveç që nuk i përket gjuhës serbe, bart edhe një konotacion fyese.
Rrjetet sociale – dominim i gjuhës shqipe dhe asaj angleze
• Facebook – Pothuajse të gjitha postimet e Ministrisë së Punëve të Brendshme të Kosovës në Facebook janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe, përfshirë edhe materialin video, i cili nuk ka titra apo dublim në gjuhën serbe. Gjithashtu, emri i ministrisë është i paraqitur vetëm në gjuhën shqipe.
• X (Ish-Twitter) – Emërtimi zyrtar i ministrisë është në gjuhën angleze, ndërsa gjuha serbe pothuajse nuk është e pranishme. Postimet janë kryesisht në gjuhën shqipe dhe angleze, ndërsa materiali video është ekskluzivisht në gjuhën shqipe.
Pse është kjo e rëndësishme?
Vazhdimi i fushatës sonë që lidhet me MPB-në dhe Inspektoratin Policor të Kosovës (PIK) konfirmon se neglizhimi sistematik i gjuhës serbe në institucionet e Kosovës përbën një problem serioz. Praktika e tillë pamundëson informimin e barabartë të komuniteteve joshumicë dhe përbën shkelje të drejtpërdrejtë të Ligjit për përdorimin e gjuhëve.
Ligji për përdorimin e gjuhëve përcakton qartë se gjuha shqipe dhe gjuha serbe janë gjuhë zyrtare të barabarta në Kosovë. Nevojitet t’i jepet fund praktikës shumëvjeçare të injorimit të këtij problemi dhe heshtjes përballë shkeljes së vazhdueshme të të drejtave gjuhësore. Qytetarëve të përkatësisë serbe dhe komuniteteve tjera joshumicë, të cilët mbështeten në informimin në gjuhën serbe, u mohohen të drejtat e garantuara me Kushtetutë dhe ligje për qasje të barabartë në informacionet me rëndësi publike.
Prandaj është e domosdoshme që të zëvendësohet praktika e përdorimit të përkthimeve të pasakta nga përkthyes të pakualifikuar apo nga Google Translate, me përkthyes profesionistë që do të sigurojnë përkthim cilësor dhe të saktë në gjuhën serbe. Krijimi i një sistemi funksional të përkthimit do të garantojë qasje të papenguar në informatat me interes publik dhe, më e rëndësishmja, do të dëshmojë në praktikë përkushtimin e institucioneve për respektimin e plotë të jo vetëm të drejtave gjuhësore, por edhe të drejtave themelore të njeriut – të drejtës së komuniteteve joshumicë të garantuara me Deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut.
I bëjmë thirrje Ministrisë së Punëve të Brendshme të Kosovës që pa vonesa të mëtejshme të nisë procesin e harmonizimit të versioneve gjuhësore të informacioneve të publikuara në faqen e tyre zyrtare dhe në rrjetet sociale, duke mundësuar kështu qasje të barabartë në informacione në të dy gjuhët zyrtare.
