Mosrespektim sistematik i Ligjit për përdorimin e gjuhëve: Inspektorati Policor i Kosovës

02/04/2025
11:13
Koha e leximit: 5 min

Për problemin e shkeljes sistematike të Ligjit për përdorimin e gjuhëve në Kosovë po tërhiqet vëmendja prej vitesh, por ai ende vazhdon të ekzistojë, pavarësisht kornizës ligjore që garanton përdorimin e barabartë të gjuhës serbe dhe asaj shqipe.

Në këtë drejtim, komunitetet jo-shumicë, në këtë rast ato që komunikojnë në gjuhën serbe, mbeten të privuara nga informatat thelbësore. Prandaj, OJQ Aktiv dhe Radio Kim vazhdojnë fushatën e tyre të avokimit publik me qëllim të nxitjes së institucioneve që të trajtojnë këtë problem shumëvjeçar.

Pas analizave të mëparshme që përfshinë Komisionin Qendror të Zgjedhjeve (KQZ) dhe Ministrinë e Punëve të Brendshme (MPB), ku u evidentuan shumë parregullsi gjuhësore, këtë javë fokusi ishte mbi Inspektoratin Policor të Kosovës (IPK), ku në faqen e tyre zyrtare dhe në rrjetet sociale u identifikuan pothuajse të njëjtat probleme.

Çka zbuluam në faqen zyrtare të IPK-së?

Organogrami[1]: Në pjesën e faqes në gjuhën serbe, e gjithë skema është paraqitur në gjuhën shqipe.

Renditja e gjuhëve në emrin e institucionit[2]: Pavarësisht faktit që gjuha serbe, së bashku me atë shqipe, është gjuhë zyrtare në Kosovë, gjuha angleze zë vendin e dytë në vetë emërtimin e IPK-së pas shqipes, ndërsa serbishtja është vetëm në vendin e tretë.

Lajmet: Disa lajme në pjesën serbe të faqes janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe. Gjithashtu, ndryshe nga pjesa në gjuhën shqipe[3], serbe[4], në pjesën përkatëse të faqes, përveç titullit, në tekst nuk ka asnjë informacion.

Përkthim i pakuptueshëm: Në kategorinë “Departamentet”, përkthimi[5] në gjuhën serbe ka një përkthim të çuditshëm, pothuajse të pakuptueshëm[6] (shembull: “Krijon raporte inteligjente për hetime” ose “Evidenton rastet ose rastet që dërgohen për trajtim në Departament”). Gjithashtu, në disa raste përdoret edhe zhargon “ijekavica”.[7]

Disponueshmëria e dokumentit: Linku[8] që çon te Ligji për Inspektoratin Policor të Kosovës në pjesën e faqes në gjuhën serbe nuk funksionon, ashtu si asnjë nga Udhëzimet Administrative të vendosura në kategorinë “Udhëzime administrative”, ndërsa në versionin shqip të faqes ato janë plotësisht të qasshme.[9]

Raportet: Në kategorinë “Raportet”[10], në pjesën e faqes në gjuhën serbe, të gjitha dokumentet, përfshirë edhe titujt shoqërues, janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe. Njëkohësisht, ndryshe nga versioni në gjuhën shqipe, disa skedarë nuk mund të shkarkohen nga pjesa e faqes në gjuhën serbe. Situata është identike edhe me kategorinë “Raporte të tjera”[11] , me atë që ndryshe nga pjesa e faqes në gjuhën shqipe[12], në gjuhën serbe mund të shkarkohen vetëm dy dokumente, prej të cilëve njëri është në gjuhën shqipe.[13]

Raporte vjetore: Raporte vjetore e IPK[14] në gjuhën serbe janë të disponueshëm vetëm nga viti 2022 deri në vitin 2024, që do të thotë se asnjë raport në gjuhën serbe nuk është i qasshëm për periudhën nga viti 2006 deri në vitin 2021. Ndërsa, nga ana tjetër, të gjitha raportet në gjuhën shqipe janë të janë të disponueshme.[15]

Pasqyrat financiare[16]: Të gjitha raportet financiare të disponueshme në pjesën serbe të faqes janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe.

Rregullore[17]: Nëse dikush dëshiron të shkarkojë një dokument nga kategoria “Rregulloret”, nuk do të mund ta bëjë këtë, sepse kur tenton të shkarkojë skedarin, shfaqet deklarata “Gabim server”[18]. Përmbajtja në serbisht mund të shkarkohet vetëm në pjesën shqipe të faqes.

Magazina Integriti[19]: Sa i përket revistës periodike të IPK-së, nga 14 të botuara në gjuhën shqipe, vetëm dy janë në gjuhën serbe.

Rrjete sociale

Facebook[20]: Vetë emri i Inspektoratit Policor të Kosovës është ekskluzivisht në gjuhën shqipe, ashtu si edhe teksti hyrës për këtë institucion. Sa i përket aktiviteteve dhe publikimit të informatave, gjuha serbe është e pranishme, mirëpo renditet e treta, pas shqipes dhe anglishtes, edhe pse, ndryshe nga serbishtja, anglishtja nuk është gjuhë zyrtare në Kosovë. Për më tepër, në informacionet bazë për IPK-në, në kategorinë “gjuhë”, shkruan “shqip dhe anglisht”. Sa i përket materialit video[21], nga 12 videot e bashkangjitura në profil, vetëm një ka një përkthim shoqërues në serbisht, ndërsa pjesa tjetër e materialit nuk ka asnjë tregues të gjuhës serbe[22]. Situata është e ngjashme me “Reels”[23]. Gjithashtu, ngjarje publike[24] në organizimin e këtij institucioni ato paraqiten ekskluzivisht në gjuhën shqipe.

X (Ish Twitter)[25]– Sa i përket vetë emrit të IPK-së, situata është identike si në Facebook, emri është ekskluzivisht në gjuhën shqipe. Vërehet gjithashtu se profili nuk ka qenë aktiv për një kohë, pasi postimi i fundit daton nga viti 2019. Megjithatë, të gjitha postimet janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe, ashtu si edhe fotografitë dhe ilustrimet e bashkëngjitura.

Youtube[26]: Kur bëhet fjalë për kanalin në YouTube, edhe këtu vërehet se llogaria është mjaft joaktive, pasi ka vetëm pesë video, megjithëse është krijuar në vitin 2014. Megjithatë, vetëm një video është në gjuhën serbe, ndërsa të tjerat janë ekskluzivisht në gjuhën shqipe dhe angleze.

Pse është kjo e rëndësishme?

Vazhdimi i fushatës sonë konfirmon se neglizhimi sistematik i gjuhës serbe në institucionet e Kosovës paraqet një problem serioz. Kjo praktikë pamundëson informimin e barabartë të komuniteteve jo-shumicë dhe përbën shkelje të drejtpërdrejtë të Ligjit për përdorimin e gjuhëve.[27]

Ligji për përdorimin e gjuhëve përcakton qartë se gjuha shqipe dhe ajo serbe janë gjuhë zyrtare dhe të barabarta në Kosovë. Megjithatë, me praktikën shumëvjeçare të injorimit të këtij problemi dhe heshtjes përballë shkeljeve të vazhdueshme të të drejtave gjuhësore, qytetarëve të nacionalitetit serb dhe komuniteteve tjera jo-shumicë që mbështeten në informatat e qasshme në gjuhën serbe, po u mohohen të drejtat e garantuara me Kushtetutë dhe ligj për qasje të barabartë në informata me rëndësi publike.

Prandaj është e rëndësishme që në vend të praktikës së përdorimit të përkthyesve të pakualifikuar apo përkthimeve automatike si Google Translate, të angazhohen përkthyes profesionistë, të cilët do të sigurojnë përkthim cilësor dhe të qartë të përmbajtjes në gjuhën serbe.

Përmes vendosjes së një sistemi funksional të përkthimit, do të mundësohet qasje e papenguar në informata me rëndësi publike dhe, edhe më e rëndësishme, institucionet do të dëshmojnë në praktikë përkushtimin e tyre ndaj respektimit të plotë jo vetëm të të drejtave gjuhësore, por edhe të të drejtave themelore të njeriut, të drejtave të komuniteteve jo-shumicë[28], të garantuara me Deklaratën Universale për të Drejtat e Njeriut.[29]

Ndërkohë që organizatat joqeveritare, me burime të kufizuara, rregullisht sigurojnë paraqitje tregjuhëshe të aktiviteteve të tyre, IPK disponon një buxhet prej 1.723.247,25 euro[30] për 2024, çka padyshim lë hapësirë të mjaftueshme për të siguruar përkthim adekuat.

Prandaj, u bëjmë thirrje Inspektoratit Policor të Kosovës që sa më parë të fillojë procesin e harmonizimit të versioneve gjuhësore të informatave të publikuara në faqen e tyre zyrtare dhe në rrjetet sociale, duke mundësuar qasje të barabartë në informata në të dy gjuhët zyrtare.

Gjithashtu, i bëjmë thirrje Zyrës së Kryeministrit që të shmangë retorikën politike pa rezultate konkrete, të heqë dorë nga përkushtimi deklarativ për të drejtat e komuniteteve jo-shumicë, dhe të urdhërojë institucionet që të harmonizojnë standardet gjuhësore në të gjitha nivelet e parashikuara me ligj.

Njëkohësisht, i bëjmë thirrje Zyrës së Komisionerit për Gjuhë që të fillojë zbatimin e dispozitave ligjore brenda fushëveprimit të saj. Kjo përfshin[31] ndërtimin e një ambienti institucional që respekton detyrimet kushtetuese dhe ligjore, si dhe mbrojtjen, promovimin, ruajtjen dhe zbatimin e të drejtave gjuhësore të të gjithë qytetarëve të Kosovës.

Njëkohësisht, i inkurajojmë të gjithë qytetarët që të përfshihen aktivisht në këtë proces dhe të raportojnë të gjitha parregullsitë gjuhësore që i vërejnë tek institucionet kompetente, siç është Zyra e Komisionerit për Gjuhë[32] (zkgj.kpj@gmail.com) si dhe Zyra e Avokatit të Popullit (Ombudsmanit).[33] (info.oik@oik-rks.org). Gjithashtu, u bëjmë thirrje qytetarëve që, nëse hasin në ndonjë anomali gjuhësore, të kontaktojnë OJQ Aktiv (office@ngoaktiv.org) dhe në këtë mënyrë t’i bashkohen thirrjes sonë drejtuar institucioneve përgjegjëse për respektimin e standardeve të përcaktuara me ligj.

[1] https://ipk.rks-gov.net/AboutUs/Organogram

[2] https://ipk.rks-gov.net/

[3] https://ipk.rks-gov.net/News/SingleNews/8806

[4] https://ipk.rks-gov.net/News/SingleNews/8805

[5] https://ipk.rks-gov.net/Departments/Department/corruptioncrime

[6] https://ipk.rks-gov.net/Departments/Department/intelligence

[7] https://ipk.rks-gov.net/Departments/Department/complaint

[8] https://ipk.rks-gov.net/Legislation/Law/law

[9] https://ipk.rks-gov.net/Legislation/Regulation/regulation

[10] https://ipk.rks-gov.net/Reports/InspectionReports

[11] https://ipk.rks-gov.net/Reports/OtherReports

[12] https://ipk.rks-gov.net/Reports/OtherReports?page=1

[13] https://ipk.rks-gov.net/Medias/P%C3%ABrmbledhje%20mujore%20e%20aktiviteteve%20nga%20IPK%20%E2%80%93%20shkurt%202025-50ff2bcb-7400-433a-a97a-5027e4073c51.pdf

[14] https://ipk.rks-gov.net/Reports/AnnualReports?page=1

[15] https://ipk.rks-gov.net/Reports/AnnualReports?page=1

[16] https://ipk.rks-gov.net/Services/FinancialStatements

[17] https://ipk.rks-gov.net/Legislation/Regulation/regulation

[18] https://ipk.rks-gov.net/DocumentsAndPublications/SinglePublication/8590

[19] https://ipk.rks-gov.net/Services/Integrity?page=1

[20] https://www.facebook.com/InspektoratiPolicoriKosoves

[21] https://www.facebook.com/InspektoratiPolicoriKosoves/videos

[22] https://www.facebook.com/InspektoratiPolicoriKosoves/videos/1367013727269445

[23] https://www.facebook.com/InspektoratiPolicoriKosoves/reels/

[24] https://www.facebook.com/events/420214245567110/

[25] https://x.com/inspektorati